Kazimierz Pieracki

---

Życiorys

Kazimierz Pieracki był synem Stanisława Jana Pierackiego (1849–1929), naczelnika straży skarbowej, oraz Eugenii Marii z Budziszewskich. Jego rodzina miała korzenie w Galicji, gdzie osiedliła się, uciekając przed rosyjskimi prześladowaniami po powstaniu listopadowym. Warto podkreślić, że tradycje niepodległościowe były głęboko zakorzenione w rodzinie Pierackich, a dziadek Kazimierza brał udział w tym historycznym wydarzeniu. W rodzinie z czasem przybyło dzieci – oprócz naszego bohatera, przyszli na świat także: Zygmunt (1885–1944), Bronisław (1895–1934), który był politykiem, legionistą oraz posłem na Sejm II RP, oraz Tadeusz (zm. 1941), Wanda (1885–1937), Maria i Jadwiga.

Działalność niepodległościowa

W 1909 roku Kazimierz ukończył I Gimnazjum Filologiczne w Nowym Sączu. Już w tym czasie aktywnie uczestniczył w działalności politycznej, będąc członkiem tajnej Organizacji Młodzieży Narodowej, której był przewodniczącym w latach 1908–1909. Po zakończeniu nauki w szkole, rozpoczął studia filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, które trwały od 1909 do 1914 roku. W 1910 roku stanowisko w komitecie obchodów 500. rocznicy bitwy pod Grunwaldem przyczyniło się do umocnienia jego zaangażowania. Kazimierz był także członkiem nowosądeckiego oddziału Związku Walki Czynnej i w 1911 roku brał udział w tworzeniu Związku Strzeleckiego w Nowym Sączu. W 1912 roku, wraz z Marianem Dworzańskim, stał się liderem młodzieżowej organizacji niepodległościowej Jastrzębie.

W momencie wybuchu I wojny światowej z całą mocą zaangażował się w ruch legionowy. 6 sierpnia 1914 roku, prowadząc 60-osobowy oddział ze „Strzelca”, dotarł do krakowskich Oleandrów, które były punktem zbornym dla Legionów Polskich. Tamten oddział został wciągnięty do wojska, a Kazimierz jako żołnierz 1 Pułku Piechoty służył aż do 1916 roku. W trakcie swojej służby brał udział w wyzwoleniu Kielc, a później uczył w szkołach średnich w Lublinie. W 1916 roku objął go nauczycielską karierę w różnych szkołach, na czołowej pozycji był w Gimnazjum Realnym Władysława Kunickiego oraz Szkole Lubelskiej.

Nauczyciel i wiceminister

W 1916 roku brał również czynny udział w Polskiej Organizacji Wojskowej w Lublinie. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości kontynuował pracę dydaktyczną, a w lipcu 1919 roku został dyrektorem w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim w Lublinie. Z nastaniem lipca 1921 roku objął dyrektorski urząd w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim im. Stanisława Konarskiego w Warszawie. W 1924 roku uzyskał dyplom pozwalający na nauczanie języka polskiego oraz łaciny w szkołach średnich. Kolejnym etapem było objęcie funkcji wizytatora w Wydziale Kształcenia Nauczycieli w Departamencie Szkolnictwa Powszechnego Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, co miało miejsce w lipcu 1924 roku. Pieracki był także kuratorem Okręgu Szkolnego Lubelskiego oraz naczelnikiem Wydziału w Departamencie Szkolnictwa Średniego.

Jako redaktor Poradnika w sprawach nauczania i wychowania wpływał na edukacyjne kierunki polityki. Od 9 stycznia 1931 do 2 września 1934 roku pełnił obowiązki wiceministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, a równocześnie dyrektora Departamentu Ogólnego, co miało kluczowe znaczenie w zakresie szkolnictwa. Jego wkład w tzw. reformę jędrzejewiczowską został doceniony przez wielu współpracowników, chociaż ich opinie na temat jego osobistych cech były zróżnicowane.

Trzeba stwierdzić, że w gronie urzędników administracji szkolnej i wśród nauczycielstwa nie był ani popularny ani lubiany. Przypisać to należy jego cechom charakteru: zamknięty w sobie, o usposobieniu i trybie życia prawie ascetycznym, uparty i stanowczy, bardzo wymagający a niełatwy w obcowaniu z ludźmi, czasami bezwzględny w tępieniu tego, co uważał ze swego punktu widzenia za złe… Odznaczał się imponującą siłą woli…

W 1933 roku Kazimierz zainicjował utworzenie Towarzystwa Popierania Budowy Publicznych Szkół Powszechnych, w którym był wiceprezesem do stycznia 1937 roku, a później członkiem honorowym. Dodatkowo, prowadził działalność jako organizator i prezes Towarzystwa Oświaty Zawodowej. Po opuszczeniu ministerstwa przez krótki czas kierował Państwowym Wydawnictwem Książek Szkolnych, a następnie znalazł zatrudnienie w Wydziale Oświaty i Kultury w Warszawie, zarządzając sekcją szkół zawodowych.

Działalność pod okupacją i śmierć

Po wybuchu II wojny światowej i okupacji Polski przez Niemców, Kazimierz aktywnie włączył się w organizację tajnego nauczania, stanowiąc przewodniczącego konspiracyjnej Komisji Oświecenia Publicznego (KOP), która działała na terenach byłego województwa kieleckiego oraz przy Krakowie i Rzeszowie. Niestety, w lipcu 1940 roku został aresztowany przez Niemców. Trafił do warszawskiej siedziby Gestapo, gdzie był brutalnie przesłuchiwany. Gestapo próbowało uzyskać od niego informacje na temat polskiego podziemia niepodległościowego, jednak bezskutecznie. 24 sierpnia 1940 roku trafił na Pawiak, a 31 stycznia 1941 roku został wysłany do obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie tragicznie zakończył swoje życie 21 lutego 1941 roku. Symboliczny grób Kazimierza znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w kwaterze 148-4-16.

Rodzina

Kazimierz Pieracki był mężem Janiny Smażanki, z którą zawarł związek małżeński 13 listopada 1914 roku. Z ich relacji przyszły na świat dwie córki, których ścieżki zawodowe i życiowe są interesujące.

Pierwszą z córek jest Anna, która pracuje jako inżynier ogrodnictwa i jest żoną Grzegorza Szczygielskiego. Jej osiągnięcia zawodowe w tej dziedzinie są godne uwagi.

Drugą córką jest Barbara (1924–1977), która była uznanym historykiem. Pracowała w Bibliotece Polskiej Akademii Nauk w Krakowie i była żoną Jana Kmiecika. Jej prace i kariery mają znaczący wpływ na historię i kulturę tej instytucji.

Ordery i odznaczenia

Kazimierz Pieracki był osobą, która odznaczyła się swoim zaangażowaniem oraz wieloma osiągnięciami, co potwierdzają przyznane mu wyróżnienia. Oto najważniejsze z nich:

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Niepodległości (12 marca 1931),
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę,
• Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (7 lutego 1934).

---

Oceń: Kazimierz Pieracki

---