Józef Kapuściński

---

Życiorys

Dzieciństwo i edukacja w Gorlicach

Józef Kapuściński, syn Józefy z domu Stakoniewicz oraz Jana, który był kupcem i ławnikiem w magistracie, rozpoczął swoją edukację w Jaśle. Następnie kontynuował ją w Nowym Sączu, gdzie uczęszczał do gimnazjum kierowanego przez jezuitów. Już w tym czasie nawiązał bliskie kontakty z ruchem studenckim wykazującym tendencje konspiracyjne. Z entuzjazmem przyswajał sobie nielegalne publikacje przesyłane z emigracji, a także podejmował działania mające na celu popularyzację idei sprzeciwu wobec rządu absolutnego na wsiach.

W 1838 roku Józef został aresztowany z powodu posiadania prac Lelewela oraz Chodźki, dotyczących „Wyprawy do Polski 1833 roku” (wyd. Paryż 1835). Śledztwo, które trwało aż sześć miesięcy, ostatecznie zakończyło się jego uwolnieniem ze względu na brak wystarczających dowodów. Mimo to, aresztowanie to dramatycznie wpłynęło na jego możliwości kontynuacji nauki oraz zdania matury. Po tym incydencie, Józef objął stanowisko praktykanta w magistracie Gorlic, a dzięki interwencji ojca oraz pomocy syndyka magistratu, Kaspera Markla, stał się kancelistą w Pilźnie.

Działalność w Pilźnie

Kapuściński, jako kancelista, podtrzymywał kontakty z plebejskim skrzydłem sprzysiężenia, które planowało zbrojne powstanie. Utrzymywał relacje z osobami zaangażowanymi w ruch rewolucyjny, a według niektórych źródeł, mógł być odpowiedzialny za werbunek do oddziałów powstańczych, mających się pojawić w okolicach Tarnowa. Jego zaangażowanie ujawniało się w licznych kontaktach z osobami takimi jak E. Dembowski, T. Wiśniowski i L. Mazurkiewicz, gdzie ostrzegał ich o planowanych aresztowaniach orchestrated by burmistrza Pilzna, Kaspera Markla.

Józef był podejrzewany o ukrywanie Juliana Glosara, aktywnego agitatora w swoim domu. Ponadto, zorganizował w Pilźnie czołówkę rewolucyjną oraz brał aktywny udział w gromadzeniu broni, co umożliwiło stworzenie pierwszego zastępu powstańczego w mieście. Burmistrz Markl starał się informować starostę Tarnowa, Josepha Breinla o postępach w planowaniu powstania, a raport o tym trafił w ręce funkcjonariusza pocztowego, Gabriela Danielewicza, związanego z czołówką rewolucyjną.

Kapuściński miał także wiedzę o planach wywołania ataku chłopów na lokalne oddziały powstańcze, co miało być przedmiotem narady sołtysów zorganizowanej przez Markla 18 lutego 1846 roku, według instrukcji J. Breinla. Istnieją wątpliwości, czy Józef otrzymał od powstańczych władz polecenie zabicia Markla, jednak z czasem jego rola w tej dramatycznej historii stawała się coraz bardziej złożona.

To właśnie 18 lutego, po „przyspieszeniu działań”, Kapuściński przewiózł powstańców pod Tarnów. Po powrocie, w dramatycznych okolicznościach, Markl został ranny przez niego, próbując uciec, lecz zginął z ręki Góreckiego. W wyniku wydarzeń, które miały miejsce, powstańcy zostali ujęci przez chłopów i przekazani w ręce tarnowskiego sądu, który orzekł 7 stycznia 1847 roku winę Kapuścińskiego jako bezpośredniego sprawcy zabójstwa. Wyrok został potwierdzony przez Sąd Apelacyjny oraz Sąd Najwyższy, a egzekucja miała miejsce w Lwowie 31 lipca 1847 roku, co dla wielu stało się symbolem narodowej żałoby.

---

Oceń: Józef Kapuściński

---