Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gorlicach

---

Historia

Parafia, która dziś jest znana jako Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gorlicach, wynika z długiej i bogatej historii sięgającej XIV wieku. Pierwsze zapiski dotyczące tej wspólnoty datowane są na 1411 rok. W tym czasie zbudowano pierwszy murowany kościół, który powstał przed 1399 rokiem. Wszakże, wspierało ją także piętnastowieczne drewniane świątynia pod wezwaniem św. Mikołaja, która niestety została rozebrana około roku 1830.

Od połowy XVI wieku, od 1550 do 1628 roku, wspólnota katolicka straciła prawo do swojego kościoła, który został przekształcony w zbór protestancki. Pomimo trudności, katolicy na nowo odzyskali swoją świątynię dzięki decyzji Trybunału Koronnego. Historia kościoła była pełna wyzwań, a jednym z kluczowych wydarzeń był potop szwedzki, w wyniku którego doszło do spalenia kościoła.

Około roku 1630 powstała nowa świątynia parafialna, która została zbudowana w stylu gotyckim na pagórku wschodnim od dzisiejszego rynku. W przeciągu następnych lat, około 1730 roku, do kościoła dobudowano kaplicę, znaną jako „Więzienie Chrystusa”. W wyniku pożarów, które spaliły miasto w 1779 i 1874 roku, kościół doznał znacznych zniszczeń. Po pierwszym pożarze odbudowano go w nowej formie, dodając nawy boczne, natomiast na skutek uszkodzeń po drugim pożarze, podjęto decyzję o całkowitej rozbiórce świątyni.

Obecny kościół pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, zaprojektowany przez Franciszka Pavoni, włoskiego dominikanina z Krakowa, został wzniesiony w latach 1885–1892 w stylu neorenesansowym. Nadzór nad budową sprawował proboszcz Marceli Żabicki. Po wybuchu I wojny światowej w 1915 roku, świątynia doznała poważnych zniszczeń, ale została odbudowana w latach 1921–1932. Kolejne prace renowacyjne miały miejsce w latach 2000–2003.

Ważnym momentem w historii parafii był 23 maja 2009 roku, kiedy to decyzją Watykanu kościół został ogłoszony bazyliką mniejszą. Uroczystość wręczenia aktu nadania odbyła się z udziałem biskupa Kazimierza Górnego, ordynariusza diecezji rzeszowskiej.

Więcej informacji na temat tej wyjątkowej świątyni oraz jej znaczenia w regionie można znaleźć w artykule dostępnym pod tym linkiem: Bazylika Narodzenia Najświętszej Marii Panny i Sanktuarium Pana Jezusa w Więzieniu w Gorlicach.

Figura Pana Jezusa w Więzieniu

W bocznej nawie kościoła znajduje się naturalnych rozmiarów figura przedstawiająca Chrystusa Ubiczowanego, mająca wysokość 164 cm. Jest to barokowe dzieło, które zostało stworzone z drewna i przedstawia postać ubiczowanego Chrystusa przywiązanego do słupa. Twórca tej figury jest nieznany, jednak sugeruje się, że powstała ona w połowie XVII wieku.

Pierwotnym miejscem kultu była murowana kaplica, kryta gontem, znana jako „Więzienie Chrystusa” („Carceris Christi”), umiejscowiona w południowej części przykościelnego cmentarza. Kaplica miała dwupoziomową strukturę, w górnej jej części mieścił się ołtarz z obrazem przedstawiającym zdjęcie Chrystusa z krzyża, natomiast w dolnej części znajdowała się figura Chrystusa Ubiczowanego oraz ołtarz Matki Bożej Bolesnej.

Kaplica przez wiele lat, szczególnie po pożarach starego kościoła oraz budowie nowego, pełniła funkcję świątyni parafialnej. W czasie pierwszej wojny światowej górna część budowli uległa poważnym uszkodzeniom. W rezultacie, po odbudowie świątyni, w 1925 roku figurę przeniesiono do nawy północnej, a kaplica została rozebrana, jej dolna część została zasypana ziemią.

W 1961 roku poddano figurę renowacji, a w 1963 roku umieszczono ją na stałe w nowym ołtarzu, który został wzniesiony specjalnie w tym celu, pomiędzy nawą główną a północną. Poświęcenia ołtarza dokonał 7 marca 1963 roku biskup tarnowski Jerzy Ablewicz.

Wyrazem kultu figury Chrystusa Ubiczowanego są msze odprawiane w każdy trzeci wtorek miesiąca przy ołtarzu Pana Jezusa w Więzieniu oraz odpust parafialny obchodzony w pierwszą niedzielę Wielkiego Postu.

Proboszczowie parafii farnej w Gorlicach

Historia parafii farnej w Gorlicach jest niezwykle bogata, a jej proboszczowie przyczyniali się do duchowego rozwoju wspólnoty przez wieki. Oto lista tych, którzy pełnili tę zaszczytną funkcję:

• Ks. Mikołaj – 1512 r.,
• Ks. Mikołaj „de Gornycze” – 1529 r.,
• Ks. Maciej z Bobowej – 1542 r.,
• Ks. Stanisław Szczepanowski – 1625-1642 r.,
• Ks. Stanisław Kowaliński – 1647-? r.,
• Ks. Jan Mierzowski – 1653-1675 r.,
• Ks. Jan Mirowski – 1679 r.,
• Ks. Franciszek Śliwski – 1685-1714 r.,
• Ks. Ignacy Olszowski – 1724-1734 r.,
• Ks. Jan Hümmel – 1737-1742 r.,
• Ks. Jan Tylawski – 1744 r.,
• Ks. Paweł Kleczeński (Kleciński) – 1744-1756 r.,
• Ks. Grzegorz Królikowski – 1759 r.,
• Ks. Jan Kłosowski (Kłoszewski) – 1760-1763 r.,
• Ks. Franciszek Radecki – 1764-1778 r.,
• Ks. Józef Wiktor – 1778-ok.1781 r.,
• Ks. Maciej Mieczkowski – 1784-1815 r.,
• Ks. Piotr Skrudziński – 1816-1823 r.,
• Ks. Marcin Trzetrzewiński – 1825-1851 r.,
• Ks. Teofil Jamrowicz – 1853-1864 r.,
• Ks. Marceli Żabicki – 1867-1899 r.,
• Ks. Antoni Sos – 1899-1924 r.,
• Ks. Kazimierz Litwin – 1924-1961 r.,
• Ks. Franciszek Gawlik – 1961-1966 r.,
• Ks. Bronisław Ryba – 1966-1990 r.,
• Ks. Stanisław Górski – 1990-2012 r.,
• Ks. Stanisław Ruszel – 2012- .

Każdy z powyższych duchownych pozostawił ważny ślad w historii gorlickiej parafii, a ich wkład w rozwój wspólnoty oraz działalność duszpasterska miały ogromne znaczenie dla wiernych.

Przynależność administracyjna

Przynależność administracyjna tej parafii była różnorodna na przestrzeni lat, co odzwierciedla bogatą historię lokalnego Kościoła. Od początku istnienia do 1786 roku, parafia w Gorlicach wchodziła w skład diecezji krakowskiej, a następnie przez długi czas, od około 1786 do 1925 roku, była przypisana do diecezji przemyskiej.

W 1925 roku parafia stała się częścią diecezji tarnowskiej, co trwało aż do 1992 roku. W chwili obecnej, od 1992 roku, parafia przynależy do diecezji rzeszowskiej, co stanowi najnowszy etap w jej administracyjnej historii.

• do 1786 – diecezja krakowska,
• od ? do 1925 – diecezja przemyska,
• 1925–1992 – diecezja tarnowska,
• od 1992 – diecezja rzeszowska.

Grupy parafialne

W parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gorlicach działa wiele grup parafialnych, które angażują się w różnorodne formy aktywności duchowej oraz wsparcia społecznego. Poniżej znajduje się lista tych grup:

• Akcja Katolicka,
• Dziewczęca Służba Maryjna (DSM),
• Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży (KSM),
• Liturgiczna Służba Ołtarza (LSO),
• Odnowa w Duchu Świętym,
• Parafialny Zespół Caritas,
• Ruch Światło – Życie,
• Stowarzyszenie Rodzin Katolickich.

---

Oceń: Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gorlicach

---